Zolang mensen niet bereid zijn om toe te kunnen geven aan de ander dat ze het misschien wel eens fout zouden kunnen hebben, zullen ze nooit nader tot elkaar komen.
Het ego heeft de neiging totalitair te zijn. Het is een dictatortje in het hoofd wat voortdurend bezig met het beschermen van de heersende overtuigingen. Het beschermt het zelfbeeld met geruststellende leugens.
Nu heb je mensen die zeggen dat ze geen ego hebben, maar dit kan niet. Het is het ego wat zegt dat ze geen ego hebben. Het ego betekent ‘ik’. En ik interpreteer informatie aan de hand van de kennis die ik heb. Als de kennis niet compleet is of onjuist, wordt informatie verkeerd opgeslagen.
De ik is een identiteit. En als je meningen en overtuigingen koppelt aan je identiteit, dan zal het dictatortje alleen maar strenger worden. De aanval op de mening wordt dan een aanval op de identiteit. Alleen totalitair bewind kan dan nog enige bescherming bieden. Maar ja, dat is nou juist wat je niet moet willen.
Ik weet maar al te goed hoe lastig het is om je eigen overtuigingen uit te dagen. Ik heb er door mijn leven heen nogal wat gehad. Maar ik ben altijd bezig geweest met uitbreiden van kennis, en het cliché is waar: hoe meer je probeert te weten te komen, hoe meer je erachter komt dat je eigenlijk niets weet.
Dus het dictatortje wordt kleiner en kleiner, het totalitair bewind wordt lamgeslagen. En nou zal je denken: is dat dan nu veranderd in een democratie? Nee, we gaan niet stemmen over informatie, of over meningen en overtuigingen. De informatie die binnenkomt wordt niet opgeslagen onder het mom van ‘de meeste stemmen gelden’. Het is veranderd in een anarchie.
Een anarchistisch bewind in het hoofd zorgt ervoor dat er geen heerser ronddwaalt die orde schept door naar willekeur alles plat te slaan wat hem niet past. En ook niet wat ’de meesten’ niet past. Orde ontstaat wanneer waarheid op z’n plek landt. Alleen waarheid kan uiteindelijk overwinnen.
Tot die tijd staat niets vast. En dat zorgt voor een prettige wanorde. Want zolang niets vaststaat kan ik met de ander, die ook een anarchistisch bewind voert, veel verder komen, dan met de ander die bestuurd wordt, door een dictatortje.
Ook in wanorde zit orde. Deze is alleen nog rekbaar en niet vormvast. Hoe fijn kun je praten met iemand die jouw mening niet deelt, als je bereid bent toe te kunnen geven dat je misschien ongelijk hebt. De mooiste gesprekken ontstonden daar.
Ongemak en oncomfortabelheid is een gevoel waar je aan moet wennen. Het brengt je meestal verder als je het omarmt. Stap af van het idee dat je gezichtsverlies leidt, als je je mening bijstelt of zelfs radicaal veranderd.
Wat telt is waarheid. En wanneer iedereen zal zoeken naar waarheid, zouden we uiteindelijk allemaal op hetzelfde punt uit moeten komen. En of dit haalbaar is, is vraag twee, maar je zou kunnen beginnen bij jezelf. Want alle beetjes helpen.